BA’AX KIN TÚUKLIK.
KIN TUKLIK LE TS’IIB KIN BEENTIK TIO’OLAL LE MEEYAJ KU MEENTIK JUNP’EEL KAAJ:
HANLICOL
LE MEJEN KAAJO’ KU BEETAJ JEJELÁAS MEEYJO’. LE TÚUN KU BISKO’OB U KAXAN KÚUCHIL. YAAN JUNPÉEL
MAAK U K’AABAE X-MEN,KU TS’AKIK YA’A
BAAXO’OB TI U JUNPÉEL KAJLIL WUA
TIA’AL MAAKO’OB..
BEY XAAN KU TSOOL
T’AAN, TIA’A U TOOJ OLAL K’OOJA’AN WA
K’AS HAATS’ IIK’ A JUNP’EEL KOOL TIA’AL U TOOKA’A YÉETEL U PÁAK’AL.KA´ TS’O’OKOLE´ TIA’A U CEREMONIA KU T’OOXA’ YÉETEL LE MÁAKO’OB U XA’AK’ YÉETEL ALCOHOL, ANIS U LA’A BAALO’OB. KU TS’OOKOLE’ KU YA’IIK BA’AX U K’AATO’OB KU TSÁAYA’AB JANLO’OB.
BEY XAAN LE MEJEN KAAJO’ U MEYJILO’OB’ JE’E BIX
MAATATS’ MEETIKO’OB; LEEY’LI’E’ U T’AANO’O : TULÁAKAL MEJEN KAAJ KU T’AANO BIX MAANTATS’ KU
MEENTIKO’OB.
IN K’ÁABAE XMELINDA BELIN UC NAAL.
IN K’ÁABAE XMELINDA BELIN UC NAAL.
Lo que pienso
Pienso acerca de cómo trabaja las personas en su lugar de origen.
Hanlicol.
Es una de las tradiciones propias del medio rural. Consiste en llevar, hasta un lugar determinado, a una persona que se conoce con el nombre de x-men, quien predica, ya sea por la salud de un enfermo o por los malos vientos que azota a una milpa durante la quema y la siembra.
En la consumación de esta ceremonia, se reparte entre los asistentes una mezcla de alcohol, anís y otros elementos. Terminada su predicación, los que ofrecen el acto reparten la comida tradicional. También los pueblos trabajan como siempre lo hacen y de cómo están acostumbrados así de cómo hablar también.
MI NOMBRE ES MELINDA BELIN UC NAAL
TIN TUKLIK LE TSÍIBTAJ LE X-KANSAJ MELINDA YÓOLAL LE JANLIL KOOL KU
BEETA´ U NAJIL JUNTÚUL MA´AKO´
TUMEN O´OKIK WÍILIK KU BÉETAL U´
ÁALIK U K´A´ABA LE KANTÚUL NUUK IIK´, CHEN
BA´ALE´ MA´ KU BEÉTA TUMEN
LE MA´AKO´ KO´AJAN WA´TUMEN KA
K´AKÁTS ÍIKO´. KIN WALIK JUNP´EEL HANAL TI´AL Y DIOSBOOTIK LE NOCHOJ
YUUM TI´LE KOOLO´.
YO PIENSO QUE LO Q ESCRIBIO LA MAESTRA MELINDA SOBRE EL JANIL KOOL
SE HACE EN CASA DE UNA PERSONA PORQUE YA LO VI Y NOMBRAN A LOS CUATROS VIENTOS
CARDINALES.
PERO QUE YO SE NO SE HACE X ALGUIEN ENFERMO O POR MALOS VIENTOS,
SINO ES UNA COMIDA QUE SE LE HACE EN AGRADECIMIENTO AL DUEÑO DEL TERRENO.
ak`ansaj yeseña dzul
Este comentario ha sido eliminado por el autor.
ResponderEliminarEste comentario ha sido eliminado por el autor.
ResponderEliminarEste comentario ha sido eliminado por el autor.
ResponderEliminarEste comentario ha sido eliminado por el autor.
ResponderEliminar