Blog Archive

Entradas populares

domingo, 10 de mayo de 2015

TS'OOKOL IN TS'ÍIB

BA’AX KIN  TÚUKLIK.
KIN TUKLIK LE TS’IIB KIN BEENTIK TIO’OLAL LE  MEEYAJ KU MEENTIK JUNP’EEL KAAJ:
HANLICOL
LE MEJEN KAAJO’ KU BEETAJ JEJELÁAS MEEYJO’. LE TÚUN  KU BISKO’OB U KAXAN KÚUCHIL. YAAN JUNPÉEL MAAK U K’AABAE X-MEN,KU TS’AKIK YA’A  BAAXO’OB  TI U JUNPÉEL KAJLIL WUA TIA’AL MAAKO’OB..
BEY XAAN KU TSOOL T’AAN, TIA’A  U TOOJ OLAL K’OOJA’AN WA K’AS HAATS’ IIK’ A JUNP’EEL KOOL TIA’AL U TOOKA’A YÉETEL U PÁAK’AL.
KA´ TS’O’OKOLE´  TIA’A U  CEREMONIA  KU T’OOXA’ YÉETEL LE MÁAKO’OB U XA’AK’ YÉETEL  ALCOHOL, ANIS U LA’A BAALO’OB. KU TS’OOKOLE’ KU  YA’IIK BA’AX U K’AATO’OB KU TSÁAYA’AB JANLO’OB.
BEY XAAN LE MEJEN KAAJO’ U MEYJILO’OB’ JE’E BIX MAATATS’ MEETIKO’OB; LEEY’LI’E’ U T’AANO’O :  TULÁAKAL  MEJEN KAAJ KU T’AANO BIX MAANTATS’ KU MEENTIKO’OB. 
IN K’ÁABAE XMELINDA BELIN UC NAAL.


Lo que pienso
Pienso acerca de cómo trabaja las personas en su lugar de origen.
Hanlicol.
Es una de las tradiciones propias del medio rural. Consiste en llevar, hasta un lugar determinado, a una persona que se conoce con el nombre de x-men, quien predica, ya sea por la salud de un enfermo o por los malos vientos que azota a una milpa durante la quema y la siembra.
En la consumación de esta ceremonia, se reparte entre los asistentes una mezcla de alcohol, anís y otros elementos. Terminada su predicación, los que ofrecen el acto reparten la comida tradicional. También los pueblos trabajan como siempre lo hacen y de cómo están acostumbrados así de cómo hablar también.

MI NOMBRE ES MELINDA BELIN UC NAAL


TIN TUKLIK LE TSÍIBTAJ LE X-KANSAJ MELINDA YÓOLAL LE JANLIL KOOL KU BEETA´ U NAJIL  JUNTÚUL  MA´AKO´  TUMEN O´OKIK WÍILIK KU BÉETAL  U´ ÁALIK U K´A´ABA LE KANTÚUL  NUUK  IIK´, CHEN  BA´ALE´ MA´  KU BEÉTA TUMEN LE  MA´AKO´ KO´AJAN WA´TUMEN  KA  K´AKÁTS ÍIKO´. KIN WALIK JUNP´EEL HANAL TI´AL Y DIOSBOOTIK LE NOCHOJ YUUM  TI´LE   KOOLO´.
YO PIENSO QUE LO Q ESCRIBIO LA MAESTRA MELINDA SOBRE EL JANIL KOOL SE HACE EN CASA DE UNA PERSONA PORQUE YA LO VI Y NOMBRAN A LOS CUATROS VIENTOS CARDINALES.

PERO QUE YO SE NO SE HACE X ALGUIEN ENFERMO O POR MALOS VIENTOS, SINO ES UNA COMIDA QUE SE LE HACE EN AGRADECIMIENTO AL DUEÑO DEL TERRENO.

ak`ansaj yeseña dzul 



4 comentarios: